Giełdy stały się niezbędnym elementem ekosystemu kryptowalutowego. Ważne w tej branży jest  bezpieczeństwo i stabilność aktywów oraz zaufanie użytkowników. Nasuwa się pytanie, w jaki sposób giełdy kryptowalutowe mogą zwiększyć swoją wiarygodność? Zapewniając dowód posiadania wystarczającej ilości rezerw na pokrycie zobowiązań wobec klientów. Tu z pomocą przychodzi Proof of Reserve (PoR).

Proof of Reserves jest terminem, który odnosi się do zjawiska kontroli środków. Jednym z celów PoR jest promowanie przejrzystości giełd oraz platform związanych z kryptowalutami. Warto zapoznać się z nim lepiej przed wyborem giełdy.

Dlaczego wdrożono Proof of Reserves? 

Wzrost popularności kryptowalut na pewno rodzi wiele pytań. Jednym z nich jest to, w jaki sposób giełdy kryptowalutowe mogą zyskać zaufane swoich użytkowników? Czy istnieje metoda, dzięki której są w stanie potwierdzić rzeczywistą ilość posiadanych środków? W tym właśnie celu został wdrożony mechanizm Proof of Reserve.

Wydaje się, że pomysł wprowadzenia PoR do świata krypto narodził się wraz z upadkiem giełdy FTX, którą uznawano za jedną z największych na świecie. Wielu klientów straciło wówczas swoje środki. Natomiast użytkownicy innych giełd oraz platform kryptowalutowych zaczęli się z nich wycofywać w obawie przed destabilizacją całego rynku. Zaczęto się wówczas zastanawiać, w jaki sposób instytucje związane z kryptowalutami mogą odzyskać zaufanie klientów.

Czym jest Proof of Reserves? 

W największym skrócie PoR oznacza kontrolę środków, które należą do giełdy kryptowalutowej. W jakim celu jest ona przeprowadzana? Chodzi przede wszystkim o sprawdzenie, czy dana giełda ma w swoich zasobach wystarczającą ilość rezerw, które pokryją salda jej klientów. Dzięki temu mogą oni ocenić wypłacalność instytucji i otrzymują gwarancję bezpieczeństwa. Natomiast giełda zyskuje zaufanie użytkowników.

Proof of Reserves określa się również  jako audyt przeprowadzany przez stronę trzecią. Dlatego istotne jest również to, kto wciela się w rolę audytora. Powinna nim być osoba lub instytucja w żaden sposób niezwiązana z giełdą. Jest to praktykowane zarówno w przypadku kontroli tradycyjnych finansów, jak i kryptowalut.

Czym jest Merkle Tree?

Przy omawianiu tematu PoR konieczne jest wyjaśnienie czym jest Merkle Tree. W języku polskim można spotkać także z nazwami drzewo hasz, drzewo skrótów czy drzewo Merkle. Sama nazwa związana jest z charakterystyczną strukturą danych przedstawianej w postaci drzewka. 

Można stwierdzić, że drzewo Merkla to struktura danych skonstruowana przez wielokrotne haszowanie zestawu danych. Z każdą warstwą haszowania, ich liczba (nazywana również liśćmi Merkle) jest zmniejszana do momentu, aż w końcu powstaje pojedynczy hasz.

Merkle Tree jest więc narzędziem pozwalającym na zebranie wielu danych w jeden hash. Natomiast hasz nazywany też korzeniem Merkle działa jak pieczęć kryptograficzna podsumowująca zgromadzone dane. 

Jakie praktyczne zastosowanie ma Merkle Tree w kontekście PoR? Metoda ta pozwala między innymi na sprawdzenie, czy konta poszczególnych klientów zostały uwzględnione w raporcie środków skontrolowanych przez audytora. Ten z kolei zyskuje możliwość zebrania i przeanalizowania danych o saldach kont wszystkich klientów w pojedynczym korzeniu Merkle bez ich publicznego ujawniania, zachowując w ten sposób prywatność. Ponadto sami użytkownicy zyskują możliwość sprawdzenie, jakie konkretnie treści zostały zawarte w zapieczętowanym zestawie danych.

Jak powinno się przeprowadzać Proof of Reserves?

Po upadku FTX wiele innych giełd chciało uniknąć masowej utraty użytkowników oraz aktywów. Dlatego przeprowadzały i publikowały swoje własne PoR, chcąc w ten sposób zapewnić klientów, że ich sytuacja jest stabilna. 

Jednak jak już wiadomo, kontrola środków wymaga, aby wykonał ją niezależny, zewnętrzny audytor. Dzięki temu cały proces zostanie przeprowadzony rzetelnie, a wyniki będą bardziej wiarygodne. Ważna jest również regularność, ponieważ zwiększa to przejrzystość działań giełdy. W najlepszym wypadku PoR należy przeprowadzać raz na kwartał lub co pół roku. 

Audytor powinien otrzymać wgląd w całą dokumentację depozytową klientów. Następnym krokiem jest weryfikacja tego czy łączna kwota aktywów posiadanych przez giełdę na czas audytu, jest wystarczająca do pokrycia zobowiązań klientów. Istotna jest także weryfikacja tego, czy giełda jest rzeczywistym właścicielem rezerw. 

Następstwem audytu jest opublikowanie raportu, który zawiera podsumowanie wyników kontroli. Powinien być on łatwo dostępny dla klientów i inwestorów.

Czy warto przeprowadzać Proof of Reserves? 

Często zwraca się uwagę na to, że PoR prezentuje głównie aktywa giełdy na nie jej pasywa, dlatego nie do końca może ujawnić jej prawdziwą kondycję finansową. Czy w takim razie PoR to mechanizm godny zaufanie i czy w ogóle jest potrzebny? 

PoR ma pewne mankamenty, ponieważ nie wyklucza zupełnie niewłaściwego wykorzystania środków klientów. Ponadto może okazać się, że w momencie przeprowadzania audytu, giełda nie posiadała pełnych środków, a pożyczyła je, aby na czas kontroli uzupełnić brakujące rezerwy. 

Mimo tych wątpliwości wydaje się, że warto przeprowadzać PoR. Powodów jest co najmniej kilka, a jednym z nich jest przede wszystkim bezpieczeństwo użytkowników. Dzięki PoR zyskują oni przejrzyste informacje o sytuacji na giełdzie. Cześć giełd wprowadziła również opcję sprawdzenia przez klientów czy audyt się odbył oraz możliwość pobrania Merkle Tree. 

Kolejny powód to zdobycie zaufania klientów oraz poprawa wizerunku giełd. Dzięki prawidłowo przeprowadzonym audytom mogą one zyskać więcej klientów oraz zwiększyć swoją konkurencyjność na rynku. Warto dodać, że PoR zobowiązuje giełdy do regularnej weryfikacji posiadanych rezerw, co zwiększa ich poczucie odpowiedzialności za podejmowane działania. 

Dodatkowo wprowadzenie PoR ma pozytywny wpływ na sytuację na rynku kryptowalut. Może pomóc w budowaniu zaufania do całej branży, a co za tym idzie przyczynić się do jej dalszego rozwoju i akceptacji.