Rozporządzenie MiCA stanowi pierwszy projekt Unii Europejskiej zorientowany na uregulowanie kryptoaktywów, emitentów kryptoaktywów i dostawców usług kryptowalutowych. Wejdzie ono w życie w połowie 2023 roku, warto zatem zawczasu zorientować się w temacie i rozjaśnić poszczególne kwestie. Czy zwolennicy walut cyfrowych mają się czego obawiać? A może wręcz przeciwnie? Zapraszamy do artykułu przygotowanego wspólnie z radcą prawnym i doradcą podatkowym specjalizującym się w kryptowalutach, Maciejem Grzegorczykiem!

Czym jest Rozporządzenie Market in Crypto-Asset (MiCA)?

Rozporządzenie MiCa czyli rozporządzenia w sprawie rynków kryptoaktywów to regulacja, która   w   niedalekiej   przyszłości   zredefiniuje   podejście   do   kryptowalut   na   terenie   Unii Europejskiej.

Co reguluje MiCA?

Akt określa konkretne obowiązki dla dostawców usług związanych z aktywami kryptograficznymi, emitentów kryptowalut, oferentów oraz w dużym uproszczeniu   osób dopuszczonych do obrotu kryptoaktywami.

Jakie kryptowaluty zostaną objęte rozporządzeniem?

Regulacja obejmie w szczególności tokeny pieniądza elektronicznego, tokeny referencyjne tzw. ART, a także aktywa kryptograficzne inne niż wymienione.

Czy w związku z rozporządzeniem pojawią się nowe definicje odnoszące się do ogółu walut cyfrowych?

MiCA dokonuje trzech wyraźnych rozróżnień na kryptowaluty i ustanawia trzy odrębne ramy dla takich aktywów cyfrowych:

– Token referencyjny aktywów („ART” eng. Asset Reference Token) – token mający na celu utrzymanie stabilnej wartości poprzez odwoływanie się do jednego lub więcej zasobów. Zazwyczaj jest to kombinacja aktywów (na przykład token odnoszący się do złota, kilku walut lub innych kryptowalut).

– E-Money Token („EMT”   eng.   E-Money  Token)   –   elektroniczne   substytuty   monet   i banknotów,   które   prawdopodobnie   będą   używane   do   dokonywania   płatności. Kluczowa cecha to poparcie oficjalną walutą państwową.

– Inne kryptoaktywa (eng. Other Crypto-Asset) – cyfrowa reprezentacja wartości lub praw, które mogą być przenoszone i przechowywane elektronicznie (wszelkie inne kryptoaktywa, które nie są wyłączone z ww. listy wyłączeń).

Przewidziano nową kategorię  podmiotów, czyli „świadczących usługi doradcze w zakresie kryptowalut”. W ten katalog będą wpisywać się głównie różnego typu doradcy nakłaniający do inwestycji w obszarze aktywów cyfrowych.

Jak MiCA wpłynie na funkcjonowanie kantorów kryptowalutowych?

Działalność   gospodarcza   w charakterze   wymiany   kryptoaktywów   na   walutę   FIAT   została zdefiniowana w art. 3 MiCA, oznacza ona zawieranie z osobami trzecimi umów kupna lub sprzedaży kryptoaktywów w walucie fiat będącej prawnym środkiem płatniczym, z użyciem kapitałów   własnych. W   myśl   nowych   przepisów   prowadzenie   działalności gospodarczej   w charakterze   dostawcy   usług   w zakresie   kryptowalut   wymagać   będzie   zezwolenia.   O zezwolenie   na   dostarczanie   usług   w   zakresie kryptowaktywów   będą   mogły   wnioskować jedynie   osoby   prawne   posiadające siedzibę   statutową   w   państwie   członkowskim   Unii Europejskiej.

Czy   NFT   (niewymienialne   tokeny)   są   objęte   zakresem rozporządzenia MiCa?

DeFi i tokeny NFT nie zostały objęte obszarem legislacji MiCA. UE nie wyklucza jednak, że kolejne akty w   przyszłości nie zajmą się regulowaniem tych sektorów oddzielnie. Jednak NFT z frakcyjną własnością wchodzą w zakres kompetencji ustawy. NFT w pewnym stopniu dotyczyć będzie m.in. dyrektywa DAC8.

Czym jest DORA?

Digital   Operational   Resilience   Act   dla   usług   finansowych.   Ustawa   o   cyfrowej   odporności operacyjnej   (Digital   Operational   Resilience   Act   –   DORA),   której   celem jest   zwiększenie odporności na nadchodzące cyberataki w sektorze finansowym. Wprowadzi m.in. dodatkowe wewnętrzne ram   zarządzania   i   kontroli   ryzyka   związanego   z   ICT   czyli   nowoczesnymi technologiami   informacyjnymi   stosowanymi   w   sektorze   finansowym   (art.   4   i   art.   5). Konieczne   stanie   się   również   dbanie   o   ciągłość   funkcjonowania   i   zapewnienie   kopii zapasowych oraz sposobów na przywrócenie operacyjności systemów (art. 11 ust. 1 i 2). Oprócz tego niezbędne stanie się zarządzanie incydentami związanymi z ICT (art.15 ust. 3):

1. ustanowienie procedur identyfikowania, śledzenia, rejestrowania, kategoryzowania i klasyfikowania incydentów związanych z ICT,

2. przydzielenie ról i obowiązków, które należy wprowadzić w odniesieniu do różnych rodzajów i scenariuszy,

3. określenie   planów   działań   informacyjnych   skierowanych   do   pracowników,   a   także zewnętrznych zainteresowanych stron i mediów, dostarczanie informacji podmiotom finansowym działającym jako kontrahenci,

4. zgłaszanie poważnych incydentów związanych z ICT właściwej kadrze kierowniczej wyższego szczebla oraz informowanie organu zarządzającego,

5. ustanowienie procedur reagowania na incydenty związane z ICT.

Czym jest rozporządzenie DLT?

DLT   to   Rozporządzenie   w   sprawie   systemu   pilotażowego   na   potrzeby   infrastruktur rynkowych   opartych   na   technologii   rozproszonego   rejestru.   Celem   Rozporządzenia   jest stworzenie warunków do dostarczania usług na potrzeby obrotu instrumentami finansowymi z wykorzystaniem technologii rozproszonego rejestru (DLT). Przepisy Rozporządzenia m.in. zmieniają   katalog   instrumentów   finansowych   zawarty   w   dyrektywie   w   sprawie   rynków instrumentów finansowych (”MiFID II”), w taki sposób, że po ich wejściu w życie, obejmie on swoim  zakresem również  instrumenty finansowe  emitowane  z  wykorzystaniem  technologii DLT, a więc takie:

– które mieszczą się w katalogu instrumentów finansowych zawartym w tej dyrektywie

oraz

– z których prawa powstały poprzez zapisanie w technologii rozproszonych rejestrów („DLT”), w tym blockchain.

Do   obrotu   będą   mogły   być   dopuszczane   wyłącznie   instrumenty   finansowe   emitowane, przenoszone   i   rejestrowane   z   wykorzystaniem   technologii   DLT,   które   spełnią   kryteria ilościowe  określone w Rozporządzeniu. Już samo jednak Rozporządzenie zawęża zakres przedmiotowy instrumentów finansowych do:

– akcji,

– obligacji oraz papierów dłużnych,

– kwitów depozytowych (na akcje spełniające kryteria ilościowe),

– instrumentów   rynku   pieniężnego,   z   wyłączeniem   instrumentów   zawierających wbudowany instrument pochodny lub innych uniemożliwiających klientowi zrozumienie istoty ryzyka,

– tytułów uczestnictwa instytucji zbiorowego inwestowania typu UCITS.

Rozporządzenie wyłącza z możliwości organizowania DLT MTF:

– instrumenty pochodne (derywaty) oraz

– tytuły   uczestnictwa   alternatywnych   funduszy   inwestycyjnych   (na   rynku   polskim: certyfikaty   inwestycyjne   emitowane   przez   fundusze   inwestycyjne   zamknięte   oraz jednostki uczestnictwa specjalistycznych funduszy inwestycyjnych otwartych).

W jaki sposób MiCA będzie regulować DeFi?

DeFi nie jest objęte. UE nie wyklucza jednak, że kolejne akty w przyszłości nie zajmą się regulowaniem tych sektorów oddzielnie.

Czy MiCA faktycznie jest końcem kryptowalutowego eldorado?

W pewnym stopniu tak, ale jednocześnie otwiera to nowe możliwości bardziej korzystnego patrzenia   przez   instytucje   finansowe na   branżę   kryptowalut.   Konieczne   będzie uzyskanie odpowiedniego   zezwolenia   aby   aktywnie   poszukiwać   użytkowników   na terytorium   UE.   O wydanie   zezwolenia   będą   mogły   ubierać   się   jedynie   osoby   prawne   posiadające   siedzibę statutową w państwie członkowskim Unii Europejskiej.  Zezwolenie mogą uzyskać emitenci kryptowalut, którzy dokonują oferty publicznej tokenów powiązanych z aktywami w Unii lub ubiegają się o dopuszczenie takich aktywów do obrotu na platformie obrotu kryptoaktywami.

Samo MiCA nie oznacza jednak końca kryptowalutowego Eldorado. Warto zastanowić się nad tym z perspektywy pełnego pakietu ustaw, które będą dotyczyły kryptoaktywów. W tym aspekcie należy wymienić poza wspomnianym rozporządzeniem DORA, dyrektywę DAC8. Poprawi ona zdolność państw członkowskich do wykrywania i przeciwdziałania oszustwom podatkowym, uchylaniu się od opodatkowania oraz unikaniu opodatkowania poprzez m.in. wymaganie od wszystkich zgłaszających dostawców usług kryptowalutowych, niezależnie od ich wielkości lub lokalizacji, zgłaszania transakcji klientów mających miejsce zamieszkania w UE. Wniosek obejmuje zarówno transakcje krajowe, jak i   transgraniczne. W niektórych przypadkach   obowiązki   sprawozdawcze   obejmą   również   tokeny   niezbywalne (NFT). Jeśli MiCA wymaga zezwoleń, to DAC8 w pewnym stopniu ograniczy dodatkowo anonimowość, która jest w znacznym stopniu podstawą rynku kryptowalut i blockchain. Koniec kryptowalutowego eldorado należy więc rozważać z szerszej perspektywy niż samego Rozporządzenia MiCA.

Najlepiej byłoby gdyby walka z oszustwami nie odbywała się tak głęboką ingerencją w prywatność   użytkowników. Pozostaje mieć nadzieję, że ostateczny kształt wszystkich regulacji oraz praktyczne ich   wykorzystanie nie będzie uciskało rynku kryptowalut. Jeśli jednak tak się stanie to z pewnością giełdy   zagraniczne – nie zważając na europejskie regulacji, umożliwią korzystanie z nich.

Opracowano wraz z r. pr. dor. pod. Maciejem Grzegorczykiem z www.kryptoprawo.pl