Na przestrzeni ostatnich lat jesteśmy świadkami tego, że kryptowaluty – słusznie bądź nie – kojarzone są z procederem prania pieniędzy i finansowania terroryzmu. Powodem tego są cechy utożsamiane z cyfrowymi walutami, takie jak tanie i szybkie transakcje międzynarodowe. Przepisy AML (ang. Anti-Money Laundering and Counter Financing of Terrorism Regulations, przepisy z zakresu przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu) są w stanie pomóc zapobiegać przestępstwom tego typu. Czym charakteryzują się te przepisy i jakie mają znaczenie w działalności kantorów kryptowalutowych?

Ustawa AML – czym dokładnie jest?

Regulacje z zakresu AML zawarte zostały przede wszystkim w ustawie z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu brudnych pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (Dz. U. z 2018 r., poz. 723 z późn. zm.). Właśnie dzięki tej ustawie organy regulacyjne mają prawo nakazać instytucjom finansowym, aby te oznaczały i zgłaszały podejrzanych klientów oraz wykonywane przez nich transakcje. Przewiduje również sankcje za nieprzestrzeganie tych przepisów przez instytucje do tego zobowiązane. 

Pojawienie się kryptowalut zrodziło problem w postaci udostępnienia przestępcom nowego narzędzia do popełniania przestępstw związanych z praniem pieniędzy i finansowaniem terroryzmu, do czego dochodzi przede wszystkim poprzez zakup kryptowalut z użyciem pieniędzy pochodzących z przestępstwa, ich sprzedaż, a następnie wprowadzenie pieniędzy teoretycznie pochodzących z nielegalnego źródła do legalnego obrotu. W branży kryptograficznej oszuści zyskują dostęp do technologii, która nie tylko wprowadza kolejne możliwości dokonywania przestępstw finansowych, ale i wirtualnego zacierania śladów. W celu zapobiegania takim działaniom, instytucjami zobowiązanymi do wdrażania w przewidzianych ustawą AML środków bezpieczeństwa stały się między innymi właśnie podmioty prowadzące działalność w zakresie walut wirtualnych. Wdrażane są dedykowane regulacje prawne umożliwiające identyfikowanie, a następnie zapobieganie tego typu procesom.

AML Ustawa a kryptowaluty

KYC (Know Your Customer) jest wstępnym etapem procedury CDD (ang. customer due diligence – należyta staranność wobec klienta) w procesach AML. Kiedy instytucja finansowa planuje rozpocząć stosunki gospodarcze z nowym podmiotem lub przeprowadzić transakcję okazjonalną z klientem, KYC ma na celu identyfikację i weryfikację tego, czy klient faktycznie jest osobą, za którą się podaje. Etap ten umożliwia instytucjom finansowym przypisanie wartości ryzyka prania pieniędzy i finansowania terroryzmu do tego klienta.

W stosunku do osób fizycznych, KYC obejmuje zbieranie danych osobowych klienta: imienia i nazwiska, obywatelstwa, numeru PESEL (lub data urodzenia), a także serii i numeru dokumentu stwierdzającego tożsamość klienta. Jest to weryfikowane na podstawie właśnie dokumentu tożsamości. Jednocześnie konieczne są: ustalenie, czy klient ma status PEP (ang. politically exposed person – osoba zajmująca eksponowane stanowisko polityczne) lub jest członkiem rodziny takiej osoby albo osobą znaną jako bliski współpracownik osoby zajmującej eskoponowane stanowisko polityczne; a także ustalenie beneficjenta rzeczywistego danego klienta poprzez sprawowanie nad nim bezpośredniej lub pośredniej kontroli.

Ustawa AML – jak wygląda w przypadku kantorów?

Wdrożenie procedury AML obowiązuje zarówno w przypadku stacjonarnego, jak i internetowego kantoru kryptowalutowego. Za przeprowadzenie czynności związanych z procedurą odpowiedzialny jest pracownik lub współpracownik obsługujący w danym czasie klientów punktu. Mają oni za zadanie zidentyfikować, rozpoznać, ocenić ryzyko prania pieniędzy oraz finansowania terroryzmu wiążące się z danym klientem oraz transakcją, którą chce on przeprowadzić. Występują przy tym 4 grupy ryzyka kwalifikacji klienta: niski, normalny, wysoki i nieakceptowalny, w przypadku którego konieczna jest odmowa przeprowadzenia transakcji.

Pracownik ocenia ryzyko przy pomocy dedykowanego oprogramowania kantorowego. Środki bezpieczeństwa finansowego są stosowane w następujących przypadkach:

– w momencie dokonania transakcji o wartości 15 tys. EURO (lub większej – niezależnie od tego, czy jest łączona, czy pojedyncza),

– w momencie wykorzystania w transakcji z użyciem kryptowaluty o wartości 1. tys EURO (lub większej),

– gdy wystąpi podejrzenie prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu,

– gdy zajdą wątpliwości odnośnie prawdziwości lub kompletności danych klienta przekazanych pracownikowi/współpracownikowi kantoru.

Zgodność procedur z ustawą AML staje się obowiązkowa dla giełd kryptowalut i usług powierniczych, takich jak sieć kantorów kryptowalutowych Kanga Kantor. To wraz z implementacją weryfikacji KYC stanowi skuteczne narzędzie do walki z procederem prania brudnych pieniędzy i należy zdawać sobie z tego sprawę.